7 Nhóm từ vựng tiếng Anh pháp lý trọng tâm cho người đi làm 2025

Tiếng Anh pháp lý là một lĩnh vực chuyên biệt, đòi hỏi sự chính xác cao và hiểu biết sâu sắc về thuật ngữ để điều hướng môi trường kinh doanh toàn cầu. Đối với người đi làm, việc nắm vững 7 nhóm từ vựng tiếng Anh pháp lý cốt lõi—từ hợp đồng, tranh chấp đến luật doanh nghiệp—là yếu tố then chốt để giao tiếp hiệu quả, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển sự nghiệp trong năm 2025. Bài viết này sẽ hệ thống hóa các nhóm thuật ngữ trọng tâm, cung cấp định nghĩa rõ ràng và bối cảnh sử dụng thực tế, đi kèm phương pháp học hiệu quả để bạn tự tin làm chủ lĩnh vực này.

Nhóm 1: Từ vựng về Hợp đồng & Giao dịch (Contracts & Transactions)

Nhóm từ vựng về hợp đồng và giao dịch là nền tảng cơ bản nhất trong tiếng Anh pháp lý thương mại. Việc hiểu đúng các thuật ngữ này giúp xác định rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên, đảm bảo giao dịch được thực hiện một cách minh bạch, an toàn và đúng pháp luật, từ đó tránh được các tranh chấp tiềm ẩn.

Các loại hợp đồng phổ biến?

Các loại hợp đồng phổ biến xác định khuôn khổ pháp lý cho những giao dịch thường gặp trong kinh doanh. Việc phân biệt rõ ràng các loại hợp đồng như hợp đồng dịch vụ, mua bán, hay lao động là bước đầu tiên để soạn thảo và thực thi các thỏa thuận một cách chính xác, phù hợp với mục đích của từng giao dịch.

Hợp đồng dịch vụ (Service Contract)

Hợp đồng dịch vụ (Service Contract) là một thỏa thuận pháp lý trong đó bên cung cấp dịch vụ (service provider) đồng ý thực hiện một công việc cho khách hàng (client) để đổi lấy một khoản phí. Hợp đồng này tập trung vào việc thực hiện một hành động hoặc quy trình, thay vì chuyển giao quyền sở hữu tài sản hữu hình, và cần quy định rõ phạm vi công việc (scope of work), sản phẩm bàn giao (deliverables), và các mốc quan trọng (milestones).

Hợp đồng mua bán (Purchase Contract)

Hợp đồng mua bán (Purchase Contract) là thỏa thuận pháp lý giữa bên bán (seller) và bên mua (buyer) về việc chuyển quyền sở hữu một tài sản hoặc hàng hóa để đổi lấy một khoản thanh toán. Hợp đồng này là nền tảng của hoạt động thương mại, cần quy định chi tiết về mô tả hàng hóa (description of goods), giá cả (price), điều khoản thanh toán (payment terms), và điều khoản giao hàng (delivery terms), thường sử dụng Incoterms cho giao dịch quốc tế.

Hợp đồng lao động (Employment Contract)

Hợp đồng lao động (Employment Contract) là văn bản pháp lý thỏa thuận giữa người lao động (employee) và người sử dụng lao động (employer), quy định các điều kiện làm việc, quyền lợi, nghĩa vụ, và mức lương. Các điều khoản quan trọng cần chú ý trong loại hợp đồng này bao gồm bảo mật thông tin (confidentiality), thỏa thuận không cạnh tranh (non-compete), và các quy định về chấm dứt hợp đồng.

Thuật ngữ chính trong hợp đồng là gì?

Các thuật ngữ chính trong hợp đồng đóng vai trò là “linh hồn” của văn bản, định hình quyền và nghĩa vụ của các bên. Việc hiểu sai hoặc bỏ qua các thuật ngữ như “điều khoản”, “bất khả kháng” hay “vô hiệu” có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng, gây thiệt hại tài chính và làm suy yếu vị thế của một bên trong thỏa thuận.

Điều khoản & Điều kiện (Clause/Term/Condition)

Clause, Term, và Condition là các đơn vị cấu thành hợp đồng. Clause là một điều khoản cụ thể được đánh số. Term là một quy định riêng lẻ. Condition là một điều khoản trọng yếu, mà nếu bị vi phạm có thể cho phép bên còn lại chấm dứt hợp đồng. Toàn bộ các quy định này tạo thành Terms and Conditions (T&Cs) của hợp đồng.

Bất khả kháng (Force Majeure)

Bất khả kháng (Force Majeure) là một điều khoản miễn trừ trách nhiệm cho một bên khi không thể thực hiện nghĩa vụ do các sự kiện bất thường, không thể lường trước và không thể khắc phục. Các sự kiện này thường bao gồm thiên tai, chiến tranh, hoặc dịch bệnh. Điều khoản này cần định nghĩa rõ các sự kiện được coi là bất khả kháng và quy trình xử lý khi chúng xảy ra.

Vô hiệu (Null and Void)

Một hợp đồng bị coi là Null and Void (Vô hiệu) nghĩa là nó không có giá trị pháp lý ngay từ đầu và không thể thi hành. Điều này xảy ra khi hợp đồng có mục đích bất hợp pháp, một bên không đủ năng lực hành vi, hoặc có sự lừa dối nghiêm trọng. Về mặt pháp lý, hợp đồng này được xem như chưa bao giờ tồn tại.

Các bên trong hợp đồng gọi là gì?

Việc xác định chính xác danh xưng của các bên trong hợp đồng là yêu cầu cơ bản để đảm bảo tính rõ ràng và hiệu lực pháp lý. Mỗi loại hợp đồng có các thuật ngữ riêng để chỉ các bên tham gia, và việc sử dụng đúng các từ như “Lessor/Lessee” hay “Buyer/Seller” giúp loại bỏ sự mơ hồ và xác định đúng vai trò của từng chủ thể.

Bên cho thuê & Bên thuê (Lessor/Lessee)

Trong hợp đồng cho thuê (lease agreement), Lessor là bên sở hữu tài sản và cho thuê, trong khi Lessee là bên thuê tài sản và trả tiền thuê (rent). Mối quan hệ này áp dụng cho cả bất động sản như văn phòng, nhà ở và động sản như xe cộ, máy móc.

Bên mua & Bên bán (Buyer/Seller)

Trong hợp đồng mua bán, Buyer (hoặc Purchaser) là bên mua hàng hóa hoặc tài sản. Seller (hoặc Vendor) là bên bán và chuyển quyền sở hữu tài sản đó cho bên mua. Đây là hai thuật ngữ phổ biến và cơ bản nhất trong các giao dịch thương mại.

Từ những thỏa thuận trên giấy tờ, chúng ta sẽ chuyển sang nhóm từ vựng cần thiết khi những thỏa thuận đó không được thực hiện đúng cách, dẫn đến tranh chấp và tố tụng.

Nhóm 2: Từ vựng về Tranh chấp & Tố tụng (Disputes & Litigation)

Khi các thỏa thuận bị phá vỡ, nhóm từ vựng về tranh chấp và tố tụng trở nên thiết yếu. Hiểu rõ các thuật ngữ này giúp các bên điều hướng quy trình pháp lý một cách hiệu quả, từ việc xác định vai trò của mình trong một vụ kiện, nắm bắt các giai đoạn tố tụng, cho đến việc tuân thủ các mệnh lệnh của tòa án.

Các bên trong một vụ kiện?

Trong một vụ kiện, việc xác định đúng danh xưng và vai trò của các bên liên quan là bước đầu tiên và cơ bản nhất. Các thuật ngữ như “Plaintiff”, “Defendant”, “Witness” và “Jury” không chỉ là danh xưng mà còn hàm chứa quyền, nghĩa vụ và chức năng của từng chủ thể trong suốt quá trình tố tụng.

Nguyên đơn (Plaintiff/Claimant)

Nguyên đơn là cá nhân hoặc tổ chức khởi kiện một bên khác ra tòa. Thuật ngữ Plaintiff được sử dụng phổ biến ở Hoa Kỳ, trong khi Claimant được dùng chủ yếu ở Anh. Nguyên đơn là người cho rằng quyền lợi của mình đã bị xâm phạm và yêu cầu tòa án can thiệp.

Bị đơn (Defendant)

Bị đơn (Defendant) là cá nhân hoặc tổ chức bị kiện. Bị đơn phải trả lời các cáo buộc do nguyên đơn đưa ra và trình bày các lập luận, bằng chứng để bào chữa cho mình trước tòa.

Nhân chứng & Bồi thẩm đoàn (Witness/Jury)

Nhân chứng (Witness) là người cung cấp lời khai hoặc bằng chứng liên quan đến vụ kiện. Bồi thẩm đoàn (Jury) là một nhóm công dân được chọn để nghe bằng chứng và đưa ra phán quyết (verdict) trong một vụ án, phổ biến trong hệ thống Thông luật (Common Law) nhưng không có ở Việt Nam.

Các giai đoạn chính trong tranh chấp?

Một tranh chấp pháp lý không chỉ đơn thuần là một phiên tòa mà là một quy trình gồm nhiều giai đoạn. Việc nắm rõ các bước từ đàm phán, hòa giải ban đầu cho đến khi có phán quyết và thi hành án giúp các bên có sự chuẩn bị chiến lược tốt hơn và có thể tìm ra giải pháp tối ưu.

Đàm phán & Hòa giải (Negotiation/Mediation)

Đây là giai đoạn đầu tiên và thường được ưu tiên. Negotiation (Đàm phán) là quá trình các bên trực tiếp thương lượng với nhau. Mediation (Hòa giải) là quá trình có sự tham gia của một bên thứ ba trung lập (mediator) để hỗ trợ các bên đạt được thỏa thuận, giúp giải quyết mâu thuẫn một cách ít tốn kém hơn.

Nộp đơn kiện (File a lawsuit)

Khi đàm phán thất bại, bên bị thiệt hại có thể tiến hành nộp đơn kiện (file a lawsuit) lên tòa án. Quá trình này bắt đầu bằng việc nguyên đơn nộp một văn bản gọi là đơn khởi kiện (complaint), trong đó nêu rõ các cáo buộc chống lại bị đơn.

Phán quyết & Thi hành án (Judgment/Enforcement)

Sau quá trình xét xử, tòa án sẽ đưa ra phán quyết (Judgment), là quyết định cuối cùng về vụ án. Nếu một bên không tự nguyện tuân thủ, bên thắng kiện có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền thực hiện thi hành án (Enforcement) để đảm bảo phán quyết được thực thi.

Các loại lệnh của tòa?

Lệnh của tòa án là các công cụ pháp lý mạnh mẽ mà thẩm phán sử dụng để yêu cầu các bên thực hiện hoặc không thực hiện một hành động cụ thể. Hiểu rõ sự khác biệt giữa “injunction” và “ruling/order” là điều quan trọng để tuân thủ đúng các yêu cầu của tòa.

Lệnh của tòa (Court Injunction)

Lệnh của tòa (Court Injunction) là một lệnh yêu cầu một bên phải thực hiện (mandatory injunction) hoặc ngừng thực hiện (prohibitory injunction) một hành động cụ thể. Lệnh này thường được ban hành để ngăn chặn một thiệt hại không thể khắc phục được trong khi vụ kiện đang diễn ra.

Phán quyết của tòa (Court Ruling/Order)

Phán quyết của tòa (Court Ruling/Order) là bất kỳ quyết định hoặc chỉ thị nào do thẩm phán đưa ra trong quá trình tố tụng. Nó có thể là một quyết định về thủ tục hoặc một quyết định quan trọng ảnh hưởng đến kết quả vụ án. “Judgment” cũng là một dạng “court order” nhưng mang tính chất quyết định toàn bộ vụ kiện.

Khi hiểu rõ quy trình tố tụng, chúng ta cần tiếp tục tìm hiểu về bản chất của các hành vi vi phạm pháp luật, đặc biệt là trong lĩnh vực hình sự và kinh tế.

Nhóm 3: Từ vựng về Tội phạm & Hình sự (Crime & Criminal Law)

Trong môi trường kinh doanh, việc hiểu biết các thuật ngữ về tội phạm và luật hình sự là rất quan trọng để phòng ngừa rủi ro pháp lý. Nhóm từ vựng này không chỉ giúp nhận diện các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng như gian lận, rửa tiền mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của các nguyên tắc như bảo mật và bằng chứng trong hoạt động doanh nghiệp.

Phân biệt tội phạm như thế nào?

Trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là hệ thống Thông luật (Common Law) của các nước Anh-Mỹ, việc phân loại tội phạm dựa trên mức độ nghiêm trọng là một khái niệm nền tảng. Sự phân biệt này quyết định quy trình tố tụng, hình phạt và cả những hệ quả pháp lý lâu dài đối với người bị kết tội.

Trọng tội & Tội nhẹ (Felony/Misdemeanor) – theo hệ thống Anh-Mỹ

Trọng tội (Felony) là loại tội phạm nghiêm trọng, bị trừng phạt bằng hình phạt tù trên một năm, ví dụ như giết người hoặc gian lận tài chính quy mô lớn. Tội nhẹ (Misdemeanor) là loại tội phạm ít nghiêm trọng hơn, với hình phạt thường là phạt tiền hoặc phạt tù dưới một năm, ví dụ như gây rối trật tự công cộng.

Các loại tội phạm kinh tế?

Tội phạm kinh tế, hay còn gọi là tội phạm cổ cồn trắng (white-collar crime), là những hành vi phi pháp được thực hiện trong môi trường kinh doanh hoặc thương mại nhằm mục đích tài chính. Nhận biết các loại tội phạm này là yếu tố sống còn để doanh nghiệp xây dựng một hệ thống kiểm soát nội bộ vững chắc.

Gian lận (Fraud)

Gian lận (Fraud) là hành vi cố ý lừa dối người khác để chiếm đoạt tài sản hoặc một lợi ích nào đó. Trong kinh doanh, các hình thức phổ biến bao gồm gian lận kế toán (accounting fraud) để làm sai lệch báo cáo tài chính, hoặc lừa đảo qua mạng (internet fraud).

Rửa tiền (Money Laundering)

Rửa tiền (Money Laundering) là quá trình che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của các khoản tiền thu được từ hoạt động tội phạm để làm cho chúng trông như hợp pháp. Đây là một tội phạm nghiêm trọng và bị truy cứu gắt gao trên toàn cầu.

Giao dịch nội gián (Insider Trading)

Giao dịch nội gián (Insider Trading) là hành vi mua hoặc bán chứng khoán dựa trên các thông tin quan trọng, không công khai (material, non-public information) về công ty. Hành vi này bị cấm vì nó tạo ra sự bất bình đẳng trên thị trường chứng khoán.

Thuật ngữ quan trọng khác trong kinh doanh?

Ngoài việc nhận diện các hành vi phạm tội, hoạt động kinh doanh hàng ngày còn đòi hỏi sự tuân thủ các nguyên tắc pháp lý cơ bản. Các thuật ngữ như “bằng chứng”, “bảo mật” và “miễn trừ trách nhiệm” là những công cụ pháp lý quan trọng giúp doanh nghiệp vận hành an toàn.

Bằng chứng (Evidence)

Bằng chứng (Evidence) là bất kỳ thông tin, tài liệu, hoặc vật chứng nào được sử dụng để chứng minh hoặc bác bỏ một sự thật trong một vụ việc pháp lý. Việc lưu trữ cẩn thận các email, hợp đồng, và hóa đơn là rất quan trọng vì chúng có thể trở thành bằng chứng thiết yếu.

Bảo mật (Confidentiality)

Bảo mật (Confidentiality) là nghĩa vụ không tiết lộ các thông tin nhạy cảm hoặc độc quyền cho các bên không được phép. Nghĩa vụ này thường được quy định trong các Thỏa thuận Bảo mật Thông tin (Non-Disclosure Agreement – NDA).

Miễn trừ trách nhiệm (Disclaimer)

Miễn trừ trách nhiệm (Disclaimer) là một tuyên bố nhằm giới hạn hoặc loại bỏ trách nhiệm pháp lý của một bên trong một số tình huống nhất định. Ví dụ, một trang web có thể đăng disclaimer nói rằng họ không chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin do người dùng cung cấp.

Từ lĩnh vực hình sự, chúng ta chuyển sang các vấn đề dân sự, nơi các tranh chấp thường phát sinh từ vi phạm hợp đồng và nghĩa vụ giữa các cá nhân và tổ chức.

Nhóm 4: Thuật ngữ về Luật Dân sự & Tranh chấp (Civil Law & Disputes)

Luật dân sự điều chỉnh các mối quan hệ và tranh chấp giữa các cá nhân hoặc tổ chức, khác với luật hình sự vốn xử lý các hành vi chống lại nhà nước. Nắm vững từ vựng trong lĩnh vực này, đặc biệt là về vi phạm hợp đồng, luật lao động và bồi thường, là chìa khóa để bảo vệ quyền lợi và giải quyết hiệu quả các mâu thuẫn trong kinh doanh.

Tranh chấp dân sự là gì?

Tranh chấp dân sự phát sinh khi một bên cho rằng quyền lợi của mình đã bị bên kia xâm phạm, dẫn đến yêu cầu bồi thường hoặc một biện pháp khắc phục khác. Mục tiêu của tranh chấp dân sự thường là đền bù tài chính thay vì trừng phạt bằng hình phạt tù.

Vi phạm hợp đồng (Breach of contract)

Vi phạm hợp đồng (Breach of contract) xảy ra khi một bên không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng. Bên bị vi phạm (non-breaching party) có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại (damages) hoặc các biện pháp khắc phục khác.

Sơ suất gây thiệt hại (Negligence)

Sơ suất gây thiệt hại (Negligence) là hành vi không thực hiện sự cẩn trọng hợp lý, dẫn đến gây tổn hại cho người khác. Để chứng minh, nguyên đơn phải chỉ ra rằng bị đơn có nghĩa vụ cẩn trọng (duty of care), đã vi phạm nghĩa vụ đó, và vi phạm này là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại.

Phỉ báng (Defamation)

Phỉ báng (Defamation) là hành vi đưa ra một phát ngôn sai sự thật làm tổn hại đến danh tiếng của người khác. Nếu bằng lời nói, nó được gọi là slander. Nếu bằng văn bản hoặc hình thức lâu dài khác, nó được gọi là libel.

Từ vựng về luật lao động thường gặp?

Mối quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động là một lĩnh vực phức tạp, được điều chỉnh chặt chẽ bởi luật lao động. Hiểu các thuật ngữ then chốt như “chấm dứt hợp đồng” hay “thỏa thuận không cạnh tranh” giúp cả hai bên bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Chấm dứt hợp đồng (Termination of employment)

Chấm dứt hợp đồng (Termination of employment) là việc kết thúc mối quan hệ lao động. Việc chấm dứt có thể do người lao động từ chức (resignation), do người sử dụng lao động sa thải (dismissal), hoặc do hết hạn hợp đồng.

Thỏa thuận không cạnh tranh (Non-compete agreement)

Thỏa thuận không cạnh tranh (Non-compete agreement) là cam kết của người lao động về việc sẽ không làm việc cho đối thủ cạnh tranh trong một khoảng thời gian và khu vực địa lý nhất định sau khi nghỉ việc.

Từ vựng về trách nhiệm & bồi thường?

Khi một sai phạm pháp lý xảy ra, vấn đề cốt lõi là xác định trách nhiệm và mức độ bồi thường. Các thuật ngữ như “damages”, “liability”, và “dispute resolution” là trọng tâm của bất kỳ quy trình giải quyết tranh chấp nào.

Khoản đền bù (Damages)

Khoản đền bù (Damages) là khoản tiền mà một bên phải trả cho bên kia để bồi thường cho những tổn thất gây ra. Có nhiều loại, bao gồm bồi thường thiệt hại thực tế (compensatory damages) và bồi thường mang tính trừng phạt (punitive damages).

Trách nhiệm pháp lý (Liability)

Trách nhiệm pháp lý (Liability) là nghĩa vụ pháp lý của một người hoặc tổ chức đối với hành vi của họ. Khi một bên được xác định là có trách nhiệm (liable), họ phải bồi thường cho những thiệt hại đã gây ra.

Giải quyết tranh chấp (Dispute Resolution)

Giải quyết tranh chấp (Dispute Resolution) là thuật ngữ chung chỉ các quy trình được sử dụng để giải quyết xung đột. Các phương pháp phổ biến bao gồm tố tụng tại tòa (litigation), trọng tài (arbitration), và hòa giải (mediation).

Tiếp theo, chúng ta sẽ bước vào một lĩnh vực ngày càng quan trọng trong kỷ nguyên số: sở hữu trí tuệ, nơi tài sản vô hình có thể mang lại giá trị khổng lồ.

Nhóm 5: Từ vựng về Sở hữu trí tuệ (Intellectual Property – IP)

Trong nền kinh tế tri thức, tài sản trí tuệ như sáng chế và nhãn hiệu là những tài sản vô cùng giá trị. Việc nắm vững từ vựng về Sở hữu trí tuệ (IP) là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp và cá nhân có thể bảo vệ, khai thác và thương mại hóa các tài sản vô hình này, đồng thời tránh các hành vi xâm phạm.

Các loại sở hữu trí tuệ chính?

Sở hữu trí tuệ bao gồm nhiều loại tài sản vô hình khác nhau, mỗi loại được bảo hộ theo một cơ chế pháp lý riêng. Hiểu rõ sự khác biệt cơ bản giữa bản quyền, bằng sáng chế và nhãn hiệu là bước đầu tiên để xác định phương thức bảo vệ phù hợp.

Bản quyền (Copyright)

Bản quyền (Copyright) là quyền pháp lý bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật nguyên gốc, chẳng hạn như sách, âm nhạc, phim ảnh, và phần mềm. Quyền này cho phép tác giả kiểm soát việc sao chép, phân phối và trình diễn tác phẩm của mình.

Bằng sáng chế (Patent)

Bằng sáng chế (Patent) là độc quyền do nhà nước cấp cho một nhà sáng chế trong một thời hạn nhất định, để bảo hộ các phát minh hoặc quy trình mới, hữu ích và có tính sáng tạo. Bằng sáng chế ngăn cản người khác chế tạo, sử dụng hoặc bán sáng chế mà không có sự cho phép.

Nhãn hiệu (Trademark)

Nhãn hiệu (Trademark) là một dấu hiệu (như tên, logo, hoặc slogan) được sử dụng để phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp này với các doanh nghiệp khác. Việc đăng ký nhãn hiệu mang lại độc quyền sử dụng dấu hiệu đó và ngăn chặn người khác sử dụng các dấu hiệu gây nhầm lẫn.

Hành vi vi phạm IP phổ biến?

Sự phát triển của công nghệ và internet đã làm cho việc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trở nên dễ dàng và phổ biến hơn. Nhận diện được các hành vi vi phạm như xâm phạm bản quyền, sản xuất hàng giả, hàng nhái là yếu tố quan trọng để chủ sở hữu IP có thể áp dụng các biện pháp thực thi pháp luật kịp thời.

Vi phạm bản quyền (Copyright Infringement)

Vi phạm bản quyền (Copyright Infringement) xảy ra khi một người sử dụng tác phẩm được bảo hộ bản quyền mà không có sự cho phép của chủ sở hữu, ví dụ như tải xuống và chia sẻ phim hoặc nhạc bất hợp pháp.

Hàng giả & Hàng nhái (Counterfeiting/Piracy)

Làm hàng giả (Counterfeiting) là hành vi sản xuất và buôn bán các sản phẩm sao chép bất hợp pháp một nhãn hiệu đã đăng ký. Sao chép lậu (Piracy) thường liên quan đến việc sao chép và phân phối trái phép các tác phẩm có bản quyền như phần mềm, phim ảnh và âm nhạc.

Vi phạm bằng sáng chế (Patent Infringement)

Vi phạm bằng sáng chế (Patent Infringement) xảy ra khi một bên sản xuất, sử dụng, bán hoặc nhập khẩu một sản phẩm hoặc quy trình đã được cấp bằng sáng chế mà không có sự cho phép của chủ sở hữu.

Thuật ngữ bảo vệ quyền SHTT?

Để bảo vệ và khai thác hiệu quả tài sản trí tuệ, chủ sở hữu cần hiểu rõ các công cụ và quy trình pháp lý liên quan. Các thuật ngữ như “đơn xin cấp bằng”, “thỏa thuận cấp phép” và “tiền bản quyền” là những khái niệm cốt lõi trong quản trị và thương mại hóa tài sản trí tuệ.

Đơn xin cấp bằng (Patent application)

Đơn xin cấp bằng (Patent application) là bộ hồ sơ pháp lý được nộp cho cơ quan sở hữu trí tuệ quốc gia để xin cấp bằng sáng chế cho một phát minh. Đơn này phải mô tả chi tiết sáng chế và chứng minh nó đáp ứng các tiêu chí để được cấp bằng.

Thỏa thuận cấp phép (Licensing Agreement)

Thỏa thuận cấp phép (Licensing Agreement) là một hợp đồng trong đó chủ sở hữu IP (licensor) cho phép một bên khác (licensee) quyền sử dụng tài sản trí tuệ đó theo những điều kiện nhất định, thường là để đổi lấy một khoản phí.

Tiền bản quyền (Royalty)

Tiền bản quyền (Royalty) là khoản thanh toán mà bên được cấp phép (licensee) phải trả cho bên cấp phép (licensor) để được quyền sử dụng tài sản trí tuệ, thường được tính bằng một tỷ lệ phần trăm trên doanh thu.

Từ việc bảo vệ tài sản vô hình, chúng ta sẽ chuyển sang cấu trúc và hoạt động của chính các tổ chức tạo ra những tài sản này: các doanh nghiệp.

Nhóm 6: Thuật ngữ về Luật Doanh nghiệp (Corporate Law)

Luật Doanh nghiệp là lĩnh vực pháp luật điều chỉnh việc thành lập, hoạt động, quản trị và giải thể của các công ty. Nắm vững từ vựng trong lĩnh vực này là điều cần thiết cho các nhà quản lý, nhà đầu tư và chuyên gia pháp lý để đảm bảo tuân thủ, quản trị hiệu quả và thực hiện thành công các giao dịch chiến lược như sáp nhập và mua lại.

Các loại hình doanh nghiệp phổ biến?

Việc lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp khi khởi nghiệp là một quyết định chiến lược, ảnh hưởng đến trách nhiệm pháp lý, nghĩa vụ thuế và khả năng huy động vốn. Hiểu rõ đặc điểm của các loại hình như công ty tư nhân, công ty đại chúng và công ty TNHH giúp các nhà sáng lập đưa ra lựa chọn tối ưu.

Công ty tư nhân (Private company)

Công ty tư nhân (Private company) là một công ty có cổ phần không được chào bán công khai và không niêm yết trên sàn chứng khoán. Loại hình này có ít nghĩa vụ công bố thông tin hơn, mang lại sự linh hoạt và bảo mật cao hơn.

Công ty đại chúng (Public company)

Công ty đại chúng (Public company) là công ty đã phát hành chứng khoán thông qua một đợt Chào bán lần đầu ra công chúng (Initial Public Offering – IPO) và được giao dịch tự do trên sàn chứng khoán. Các công ty này phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về báo cáo và công bố thông tin.

Công ty TNHH (Limited Liability Company)

Công ty TNHH (Limited Liability Company – LLC) là một loại hình doanh nghiệp kết hợp giữa trách nhiệm hữu hạn của công ty cổ phần và cơ chế thuế linh hoạt của công ty hợp danh. Chủ sở hữu (members) không phải chịu trách nhiệm cá nhân về các khoản nợ của công ty.

Từ vựng về Sáp nhập & Mua lại (M&A)?

Sáp nhập và Mua lại (M&A) là các giao dịch chiến lược giúp doanh nghiệp tăng trưởng, mở rộng thị phần hoặc loại bỏ đối thủ cạnh tranh. Quá trình này rất phức tạp và đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các thuật ngữ chuyên ngành để đảm bảo giao dịch diễn ra suôn sẻ.

Sáp nhập & Mua lại (Merger/Acquisition)

Sáp nhập (Merger) là quá trình hai công ty hợp nhất lại để tạo thành một thực thể pháp lý mới. Mua lại (Acquisition) là khi một công ty (acquirer) mua lại phần lớn hoặc toàn bộ cổ phần hoặc tài sản của một công ty khác (target company).

Thẩm định doanh nghiệp (Due Diligence)

Thẩm định chi tiết (Due Diligence) là quá trình điều tra, rà soát toàn diện về một doanh nghiệp mục tiêu trước khi hoàn tất một giao dịch M&A. Quá trình này bao gồm việc kiểm tra các khía cạnh tài chính, pháp lý, và hoạt động để xác định các rủi ro tiềm ẩn.

Vai trò trong ban quản trị?

Cơ cấu quản trị của một công ty xác định cách thức quyền lực được phân bổ và thực thi. Việc hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của các vị trí chủ chốt như giám đốc, cổ đông và ban điều hành là nền tảng để đảm bảo công ty được vận hành một cách minh bạch, hiệu quả.

Giám đốc (Director)

Giám đốc (Director) là thành viên của Hội đồng quản trị, được các cổ đông bầu ra để giám sát hoạt động của công ty và đưa ra các quyết định chiến lược. Họ có nghĩa vụ trung thành (duty of loyalty) và nghĩa vụ cẩn trọng (duty of care) đối với công ty.

Cổ đông (Shareholder)

Cổ đông (Shareholder) là cá nhân hoặc tổ chức sở hữu ít nhất một cổ phần (share) của một công ty, và do đó là một trong những chủ sở hữu của công ty.

Ban điều hành (Board of Directors)

Ban điều hành (Board of Directors) là cơ quan quản lý cao nhất của một công ty, bao gồm các giám đốc (directors). Hội đồng quản trị chịu trách nhiệm thiết lập các chính sách lớn và giám sát ban giám đốc điều hành.

Hiểu về cấu trúc doanh nghiệp là quan trọng, nhưng việc biết ai là người thực thi và tư vấn luật pháp cũng quan trọng không kém. Tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về các chức danh trong ngành luật.

Nhóm 7: Chức danh các bên trong ngành Luật (Legal Professionals)

Ngành luật có nhiều chức danh chuyên môn khác nhau, mỗi chức danh có vai trò và phạm vi công việc riêng biệt, đặc biệt là khi so sánh giữa các hệ thống pháp luật khác nhau như Anh và Mỹ. Việc phân biệt rõ ràng các chức danh này giúp bạn tìm đúng chuyên gia cho nhu cầu pháp lý của mình và hiểu rõ hơn về cơ cấu của hệ thống tư pháp.

Phân biệt các loại luật sư?

Mặc dù thường được gọi chung là “luật sư”, các chuyên gia pháp lý có thể được phân loại dựa trên hệ thống pháp luật và chuyên môn của họ. Sự khác biệt giữa “lawyer”, “solicitor”, “barrister”, và “attorney” là rất quan trọng, đặc biệt khi làm việc trong môi trường quốc tế.

Luật sư nói chung (Lawyer)

Lawyer là một thuật ngữ chung để chỉ bất kỳ ai đã được đào tạo về luật và có bằng cấp luật. Tuy nhiên, việc sử dụng danh xưng này không nhất thiết có nghĩa là người đó được phép hành nghề hoặc đại diện cho khách hàng trước tòa.

Luật sư tư vấn (Solicitor) – Hệ thống Anh

Trong hệ thống pháp luật của Anh, Solicitor là luật sư chuyên cung cấp các dịch vụ pháp lý trực tiếp cho khách hàng, bao gồm tư vấn, soạn thảo hợp đồng, và chuẩn bị hồ sơ cho các vụ kiện.

Luật sư tranh tụng (Barrister) – Hệ thống Anh

Cũng trong hệ thống Anh, Barrister là luật sư chuyên về tranh tụng và bào chữa tại tòa án, đặc biệt là các tòa án cấp cao. Họ thường được các “solicitor” thuê để đại diện cho khách hàng trong các phiên tòa.

Luật sư Hoa Kỳ (Attorney at Law)

Tại Hoa Kỳ, Attorney at Law (hoặc “Attorney”) là người đã được cấp phép hành nghề luật tại một tiểu bang cụ thể. Thuật ngữ này tương đương với cả “solicitor” và “barrister” trong hệ thống Anh, vì luật sư ở Mỹ có thể đảm nhận cả công việc tư vấn và tranh tụng.

Các chức danh hỗ trợ pháp lý?

Để một văn phòng luật hoạt động hiệu quả, các luật sư cần sự hỗ trợ từ các chuyên gia khác. Các chức danh như thực tập sinh và trợ lý pháp lý đóng vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu, quản lý hồ sơ và chuẩn bị tài liệu.

Thực tập sinh & Trợ lý pháp lý (Intern/Paralegal)

Thực tập sinh (Legal Intern) thường là sinh viên luật đang thực tập để tích lũy kinh nghiệm. Trợ lý pháp lý (Paralegal) là một chuyên gia đã qua đào tạo, thực hiện các công việc pháp lý dưới sự giám sát của luật sư nhưng không được phép tư vấn pháp lý.

Các chức danh tại Tòa án?

Hệ thống tòa án có một cơ cấu nhân sự riêng biệt để đảm bảo quy trình tư pháp được vận hành một cách công bằng và hiệu quả. Việc hiểu vai trò của thẩm phán, công tố viên và thư ký tòa án giúp chúng ta hình dung rõ hơn về cách một vụ án được xét xử.

Thẩm phán (Judge)

Thẩm phán (Judge) là người chủ tọa các phiên tòa. Vai trò của họ là đảm bảo quy trình tố tụng diễn ra công bằng, giải thích và áp dụng pháp luật, và đưa ra phán quyết cuối cùng.

Công tố viên (Prosecutor)

Công tố viên (Prosecutor) là luật sư đại diện cho chính phủ trong các vụ án hình sự. Nhiệm vụ của họ là truy tố những người bị cáo buộc phạm tội.

Thư ký tòa án (Court Clerk)

Thư ký tòa án (Court Clerk) là người chịu trách nhiệm quản lý hồ sơ, tài liệu của tòa án, xử lý việc nộp các văn bản pháp lý và lưu giữ các biên bản, phán quyết chính thức.

Với nền tảng từ vựng vững chắc, bước tiếp theo là tìm ra phương pháp học tập hiệu quả để có thể áp dụng chúng vào thực tế.

Làm thế nào để học từ vựng pháp lý hiệu quả?

Học từ vựng tiếng Anh pháp lý đòi hỏi một phương pháp tiếp cận có hệ thống, vì các thuật ngữ thường có ý nghĩa rất cụ thể và khác biệt so với tiếng Anh thông thường. Việc áp dụng các kỹ thuật học tập thông minh và tránh những sai lầm phổ biến sẽ giúp bạn đẩy nhanh quá trình và sử dụng từ ngữ một cách chính xác.

3 Phương pháp học thuật ngữ pháp lý

Để chinh phục kho từ vựng chuyên ngành phức tạp này, việc kết hợp các phương pháp học tập đa dạng là vô cùng quan trọng. Thay vì chỉ học thuộc lòng một cách máy móc, bạn nên tập trung vào việc hiểu sâu ý nghĩa và cách sử dụng của từ trong các bối cảnh pháp lý cụ thể.

Phương pháp 1: Học theo ngữ cảnh

Đây là phương pháp hiệu quả nhất. Thay vì học danh sách từ riêng lẻ, hãy đọc các tài liệu pháp lý thực tế như hợp đồng mẫu hoặc bản án. Khi gặp từ mới, hãy đoán nghĩa dựa vào ngữ cảnh xung quanh trước khi tra từ điển. Điều này giúp bạn ghi nhớ từ lâu hơn và hiểu cách sử dụng tự nhiên của nó.

Phương pháp 2: Flashcard & Lặp lại ngắt quãng

Tạo flashcard cho các thuật ngữ mới, một mặt ghi từ và mặt kia ghi định nghĩa và ví dụ. Sử dụng các ứng dụng như Anki hoặc Quizlet để áp dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng (Spaced Repetition System). Hệ thống sẽ tự động nhắc bạn ôn lại từ vào thời điểm tối ưu, giúp kiến thức đi vào trí nhớ dài hạn.

Phương pháp 3: Ứng dụng vào tình huống thực tế

Kiến thức chỉ thực sự trở thành của bạn khi bạn có thể sử dụng nó. Hãy cố gắng áp dụng các từ vựng đã học vào công việc hàng ngày, chẳng hạn như thử soạn thảo một email pháp lý đơn giản hoặc tóm tắt một điều khoản hợp đồng. Việc chủ động sử dụng sẽ giúp củng cố kiến thức và xây dựng sự tự tin.

Sai lầm khi dùng từ vựng luật

Sử dụng sai từ vựng pháp lý có thể dẫn đến những hiểu lầm nghiêm trọng và hậu quả pháp lý khôn lường. Nhận biết và tránh các lỗi sai phổ biến là điều cần thiết để đảm bảo giao tiếp của bạn luôn chính xác và chuyên nghiệp.

Dịch nguyên văn gây hiểu nhầm

Một trong những sai lầm lớn nhất là dịch từng từ (word-for-word). Nhiều thuật ngữ pháp lý có ý nghĩa riêng trong từng hệ thống pháp luật mà không có từ tương đương tuyệt đối. Ví dụ, dịch “consideration” trong hợp đồng là “sự xem xét” là sai, mà phải hiểu đó là “nghĩa vụ đối ứng” của các bên.

Dùng sai thuật ngữ trong văn bản

Việc sử dụng sai một thuật ngữ có thể làm thay đổi hoàn toàn ý nghĩa của một điều khoản. Ví dụ, nhầm lẫn giữa “terminate” (chấm dứt do vi phạm) và “expire” (hết hạn tự nhiên) có thể dẫn đến tranh chấp về quyền và nghĩa vụ khi hợp đồng kết thúc.

Nhầm lẫn hệ thống Common Law & Civil Law

Nhiều thuật ngữ chỉ tồn tại hoặc có ý nghĩa đặc thù trong một hệ thống pháp luật nhất định. Các thuật ngữ như “jury” hay “felony” là đặc trưng của hệ thống Thông luật (Common Law) của Anh-Mỹ và không có khái niệm tương đương trực tiếp trong hệ thống Dân luật (Civil Law) như của Việt Nam.

Sự khác biệt giữa các hệ thống pháp luật này là một điểm quan trọng cần được tìm hiểu sâu hơn.

So sánh từ vựng luật Anh – Mỹ – Việt

Sự khác biệt trong từ vựng pháp lý giữa các quốc gia không chỉ đơn thuần là vấn đề ngôn ngữ mà còn phản ánh sự khác biệt sâu sắc về hệ thống pháp luật. Hiểu rõ những điểm khác biệt này, đặc biệt giữa Anh, Mỹ và cách chuyển ngữ sang tiếng Việt, là yếu tố then chốt để làm việc hiệu quả trong môi trường pháp lý quốc tế.

Khác biệt thuật ngữ Anh – Mỹ

Mặc dù cùng sử dụng tiếng Anh, hệ thống pháp luật của Anh (UK) và Mỹ (US) có nhiều thuật ngữ khác nhau cho cùng một khái niệm. Nhận biết những khác biệt này giúp tránh nhầm lẫn khi làm việc với các văn bản hoặc đối tác từ hai khu vực này.

Cách dịch từ vựng pháp lý sang Việt

Dịch thuật pháp lý đòi hỏi không chỉ sự chính xác về ngôn ngữ mà còn cả sự am hiểu về hệ thống pháp luật. Nhiều thuật ngữ tiếng Anh không có từ tương đương tuyệt đối trong tiếng Việt vì khái niệm pháp lý đó không tồn tại trong hệ thống luật Việt Nam. Do đó, người dịch thường phải dùng phương pháp dịch giải thích. Ví dụ, “due diligence” thường được dịch là “thẩm định chi tiết”.

Lựa chọn hệ thống phù hợp

Việc lựa chọn sử dụng hệ thống từ vựng nào (Anh hay Mỹ) phụ thuộc vào bối cảnh của giao dịch. Nếu hợp đồng được điều chỉnh bởi luật Anh, việc sử dụng các thuật ngữ của Anh là bắt buộc. Tương tự, nếu làm việc với một công ty Mỹ, bạn cần sử dụng thuật ngữ của Mỹ.

Khi nào cần quan tâm Common Law?

Bạn cần đặc biệt quan tâm đến hệ thống Thông luật (Common Law) khi tham gia vào các hoạt động có yếu tố quốc tế, đặc biệt là trong các lĩnh vực sau:

• Thương mại quốc tế: Hầu hết các hợp đồng thương mại, vận tải, và bảo hiểm quốc tế đều được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của luật Anh.
• Tài chính & Ngân hàng: Các trung tâm tài chính lớn như London và New York hoạt động dựa trên hệ thống Common Law.
• Trọng tài quốc tế: Luật Anh thường được chọn làm luật áp dụng cho các tranh chấp trọng tài quốc tế.

Để tiếp tục hành trình học tập, việc tìm kiếm các nguồn tài liệu đáng tin cậy là bước không thể thiếu.

Tài nguyên học từ vựng pháp lý chất lượng

Để xây dựng và củng cố vốn từ vựng pháp lý một cách hệ thống, việc tiếp cận các nguồn tài liệu học tập chất lượng và đáng tin cậy là vô cùng cần thiết. Từ các cuốn sách kinh điển, các khóa học trực tuyến chuyên sâu cho đến những ứng dụng tiện lợi, có rất nhiều công cụ để hỗ trợ bạn.

Sách & Từ điển chuyên ngành

• Black’s Law Dictionary: Được xem là từ điển chuẩn mực của từ vựng pháp lý Anh-Mỹ, cung cấp định nghĩa chi tiết và chính xác.
• Oxford Dictionary of Law: Một lựa chọn tuyệt vời khác, tập trung nhiều hơn vào hệ thống pháp luật của Anh.
• International Legal English (Cambridge University Press): Cuốn sách này cung cấp từ vựng trong các ngữ cảnh thực tế như soạn thảo hợp đồng và đàm phán.

Khóa học trực tuyến uy tín

• Coursera & edX: Nhiều trường đại học danh tiếng cung cấp các khóa học về luật Anh-Mỹ, từ nhập môn đến chuyên sâu, ví dụ như “Introduction to English Common Law”.
• TOLES (Test of Legal English Skills): Website chính thức của kỳ thi TOLES cung cấp tài liệu và các khóa học luyện thi, tập trung vào từ vựng và kỹ năng thực tế.

Ứng dụng & Website hỗ trợ

• Anki/Quizlet: Các ứng dụng flashcard mạnh mẽ sử dụng thuật toán lặp lại ngắt quãng để tối ưu hóa việc ghi nhớ từ vựng.
• Các trang tin tức pháp lý: Đọc các trang tin như Reuters Legal hoặc các blog của các công ty luật lớn giúp bạn cập nhật từ vựng mới và học cách chúng được sử dụng trong các vấn đề pháp lý đương đại.

Bây giờ, hãy cùng giải đáp một số câu hỏi thường gặp về việc học và ứng dụng tiếng Anh pháp lý.

FAQ – Câu hỏi thường gặp

Phần này sẽ giải đáp một số thắc mắc phổ biến nhất mà nhiều người gặp phải khi bắt đầu tìm hiểu và học tiếng Anh pháp lý, giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn và định hướng đúng đắn cho quá trình học tập của mình.

Học từ vựng luật có khó không?

Trả lời ngắn: Có, nhưng hoàn toàn có thể chinh phục được.

Học từ vựng luật khó hơn tiếng Anh thông thường vì nó đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối và nhiều thuật ngữ có gốc Latin. Tuy nhiên, với phương pháp học tập đúng đắn và sự kiên trì, bạn hoàn toàn có thể nắm vững được kho từ vựng cần thiết cho công việc.

Có nên học chứng chỉ ILEC không?

Trả lời ngắn: Nên cân nhắc các chứng chỉ thay thế.

ILEC (International Legal English Certificate) là một chứng chỉ uy tín nhưng đã ngừng tổ chức thi từ cuối năm 2016. Bạn có thể tham khảo các chứng chỉ thay thế như TOLES (Test of Legal English Skills), vốn cũng tập trung vào kỹ năng tiếng Anh pháp lý thực tế.

Người không học luật có học được không?

Trả lời ngắn: Hoàn toàn có thể và rất cần thiết.

Nhiều người làm trong các lĩnh vực kinh doanh, nhân sự, tài chính thường xuyên phải tiếp xúc với hợp đồng. Việc học tiếng Anh pháp lý giúp họ hiểu rõ hơn về công việc, giảm thiểu rủi ro và giao tiếp hiệu quả hơn với bộ phận pháp chế.

Mất bao lâu để thành thạo từ vựng luật?

Trả lời ngắn: Phụ thuộc vào nỗ lực và mục tiêu của bạn.

Để nắm được các thuật ngữ cơ bản và đọc hiểu hợp đồng thông thường, bạn có thể cần từ 6 tháng đến 1 năm học tập tập trung. Để đạt đến mức độ thành thạo, quá trình này có thể kéo dài vài năm và đòi hỏi sự thực hành liên tục trong công việc thực tế.

Từ vựng hợp đồng nào cần biết nhất?

Trả lời: Những từ vựng quan trọng nhất trong hợp đồng thường xoay quanh quyền, nghĩa vụ và cách xử lý khi có vấn đề xảy ra:

1. Parties: Các bên tham gia (e.g., Buyer, Seller, Lessor, Lessee).
2. Term/Duration: Thời hạn hiệu lực của hợp đồng.
3. Payment Terms: Điều khoản thanh toán.
4. Confidentiality: Điều khoản bảo mật thông tin.
5. Termination: Các điều kiện chấm dứt hợp đồng.
6. Liability & Indemnity: Trách nhiệm pháp lý và Bồi hoàn.
7. Force Majeure: Điều khoản bất khả kháng.
8. Governing Law & Jurisdiction: Luật điều chỉnh và Cơ quan tài phán.

Tại sao phải học từ vựng pháp lý?

Trả lời ngắn: Để bảo vệ bản thân, công ty và thăng tiến trong sự nghiệp.

Trong môi trường kinh doanh toàn cầu, hiểu sai một từ trong hợp đồng có thể dẫn đến thiệt hại tài chính lớn. Việc nắm vững từ vựng pháp lý giúp bạn tự tin đàm phán, hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, tránh rủi ro pháp lý và mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp quốc tế.

Lời kết: Chinh phục tiếng Anh pháp lý trong tầm tay

Việc chinh phục tiếng Anh pháp lý là một hành trình đòi hỏi sự đầu tư, nhưng thành quả mang lại là vô cùng xứng đáng. Bằng cách tiếp cận có hệ thống qua 7 nhóm từ vựng cốt lõi, bạn sẽ trang bị cho mình công cụ mạnh mẽ để bảo vệ quyền lợi và thăng tiến sự nghiệp. Chìa khóa thành công nằm ở khả năng hiểu sâu và áp dụng chính xác các thuật ngữ vào tình huống thực tế. Với sự kiên trì và phương pháp đúng đắn, việc làm chủ tiếng Anh chuyên ngành luật hoàn toàn nằm trong tầm tay của bạn.

Nếu bạn muốn bắt đầu hành trình chinh phục tiếng Anh chuyên ngành một cách bài bản, hãy tìm hiểu thêm các khóa học giao tiếp chuyên sâu được thiết kế riêng cho người đi làm tại Topica Native để được hỗ trợ bởi các chuyên gia hàng đầu.